จะทำอย่างไรให้เกษตรกร ชาวไร่ชาวนามีความสุข สามารถมีรายได้จุนเจือครอบครัวได้อย่างสุขสบาย คำถามจากจุดเริ่มต้นเล็กๆ ของเด็กน้อยในครอบครัวเกษตรกรดั้งเดิม ที่เห็นความยากลำบากของพ่อแม่ จากการทำนามาตั้งแต่เด็ก จึงพยายามเดินหนีจากอาชีพเกษตรกรไป เพียงเพราะความคิดที่ว่า “รายได้ชาวไร่ชาวนาคงไม่เพียงพอต่อการดำรงชีวิต” แต่สุดท้ายแล้วก็พบว่า หนทางเดียวที่จะทำให้ชีวิตมีความสุขอย่างยั่งยืนได้นั้น คือการพลิก วิธีคิดใหม่ด้วยการหันมา “ทำนาแบบเกษตรอินทรีย์” ลดการใช้ปุ๋ยและสารเคมีลง

“ลุงบุญมี สุระโคตร” เกษตรกรชาวบ้าน ที่ต้องผ่านร้อน ผ่านหนาวบนหลายเส้นทางอาชีพไม่ว่าจะเป็น ช่างเฟอร์นิเจอร์ ช่างตัดผม และช่างเดินสายไฟ โดยละทิ้งอาชีพชาวนาซึ่งเป็นอาชีพที่ครอบครัวสืบทอดให้ตั้งแต่จำความได้ แต่สุดท้ายพบว่า สิ่งที่อยากทำที่สุด คือ “ทำนา ปลูกข้าว” ในวิถีเกษตรอินทรีย์ จนกระทั่งพลิกผันชีวิตให้ประสบความสำเร็จในอาชีพเกษตรกรรมอย่างทุกวันนี้ และกลายเป็นเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ปราชญ์ชาวบ้านด้านการอนุรักษ์ภูมิปัญญา การทำนาข้าวอินทรีย์ หลังจากได้น้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ในผืนนาของตัวเอง ผลิตข้าวหอมมะลิอินทรีย์คุณภาพดี ที่มีต้นทุนต่ำ สร้างแรงจูงใจให้ชาวนาในพื้นที่ใกล้เคียงหันมาปลูกข้าวอินทรีย์ จนในวันนี้ได้กลายเป็นประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนศูนย์ข้าวบ้านอุ่มแสง ตำบลดู่ อำเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ แหล่งเกษตรอินทรีย์อันดับต้นๆ ของประเทศ

เรื่องราวที่น่าสนใจของลุงบุญมี ชาวนาผู้ปลูกข้าวอินทรีย์ส่งออก ได้ถูกนำมาถ่ายทอดผ่านหลักสูตรเกษตรอินทรีย์ เพื่อการส่งออก ภายใต้ระบบการเรียนรู้ในรูปแบบ E-Learning ที่เรียกว่า “The Guru ปันความรู้สู่ภูมิภาค” ของสถาบันพัฒนาผู้ประกอบการการค้ายุคใหม่(NEA) กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ หน่วยงานที่จัดโครงการอบรมและสัมมนาเพื่อสร้างความเข้าใจและองค์ความรู้ให้ผู้ประกอบการไทย เพื่อร่วมแบ่งปันแรงบันดาลใจในการสร้างดีเอ็นเอของผู้ประกอบการ และเกษตรกรยุคใหม่ที่ต้องไม่หยุดเรียนรู้และพัฒนา พร้อมด้วยประสบการณ์การพลิกทุ่งนาให้กลายเป็นเกษตรอินทรีย์เต็มรูปแบบไปพร้อม ๆ กัน โดยบางส่วนบางตอนจากหลักสูตรลุงบุญมีได้ให้ข้อคิด 3 ข้อที่น่าสนใจคือ

1.ทุกก้าวย่างที่ก้าวเดิน

คือ ตำราเรียน เพียงแค่อยากรู้อะไร ต้องก้าวเข้าไปเรียนรู้ตลอดเวลา เพื่อแก้ปัญหาชีวิตเกษตรกรให้ไม่ต้องลำบาก สามารถใช้ชีวิตได้อย่างไม่เดือดร้อน สุดท้ายเมื่อเรียนรู้แล้วต้องนำมาปฏิบัติ เพื่อให้อาชีพเกษตรกร มีเกียรติมีศักดิ์ศรี และต้องเชื่อมั่นว่า อาชีพของเราสามารถสร้างรายได้ และจงภูมิใจที่เราเป็นประเทศเกษตรกรรม ที่เป็นแหล่งสร้างอาหารที่ดี ลุงบุญมีจึงน้อมนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ในผืนนาของตัวเองโดยส่งเสริมให้สมาชิก ทำเกษตรอินทรีย์ รักษาสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศ ให้ความสำคัญต่อสุขภาพทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภค อีกทั้งเป็นการลดค่าใช้จ่ายเนื่องจากต้นทุนการผลิตที่มาจากปุ๋ยเคมีราคาแพง และมีผลกระทบต่อสุขภาพของเกษตรกร และผู้บริโภค

2.หลักการบริหาร คือ ผู้นำ ต้องเสียสละ

ต้องมองภาพใหญ่เป็นตัวตั้ง ห้ามคิดเล็กคิดน้อยเรื่องรายได้ ถ้ามีรายได้ ทุกคนต้องได้เท่าเทียมกัน ลุงบุญมีเล่าว่า “จากคนกลุ่มเล็ก ๆ เพียงแค่ 47คน ที่มีความคิดมีอุดมการณ์อยาก ทำนาเกษตรอินทรีย์เหมือนกันมารวมตัวกันจนกลายเป็นกลุ่มมีความเข้มแข็งจึงเติบโตมาอย่างต่อเนื่องมีสมาชิกเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ กลายเป็นกลุ่มแปลงใหญ่ข้าวเกษตรอินทรีย์ครบวงจร ปัจจุบันมีสมาชิก จำนวน 1,258 ครัวเรือน พื้นที่ปลูกข้าวอินทรีย์ 20,716 ไร่ บนพื้นที่ของทุ่งกุลาร้องไห้ จากรายงานผลประกอบการของวิสาหกิจชุมชนศูนย์ข้าวบ้านอุ่มแสงมีรายได้จากการ ขายข้าวอินทรีย์ชนิดต่าง ๆ มีกำไรมาอย่างต่อเนื่องและเติบโตอย่างก้าวกระโดดโดยจะตัดกำไร 15% จัดสรรเป็นเงินปันผลให้กับสมาชิก และกิจกรรมต่าง ๆ ของสมาชิกและชุมชน เช่น ทุนการศึกษาของลูกหลานสมาชิก สมทบทุนเพื่อสาธารณประโยชน์ของชุมชน ฯลฯ และยังนำรายได้ที่ได้รับจากองค์กร Fair Trade ใช้จ่ายสำหรับการตรวจสอบแปลงนาให้เป็นไปตามมาตรฐาน จัดทำกองทุนเมล็ดพันธุ์และปุ๋ย ผลิตน้ำดื่มชุมชน รวมทั้งเพื่อสาธารณกุศลในชุมชน กุญแจสำคัญที่ไขสู่ความสำเร็จของวิสาหกิจชุมชนแห่งนี้ นั่นคือ การเลือกทำเกษตรอินทรีย์และมีใบรับรองมาตรฐานต่าง ๆ ทำให้สามารถขายข้าวไปยังต่างประเทศได้สะดวกขึ้นส่งผลสมาชิกมีรายได้เพิ่มขึ้น นั่นเอง

3.เปลี่ยนการขายของหนักราคาถูกสู่ของเบาราคาสูง

ซึ่งเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มสินค้าให้ได้ประโยชน์สูงสุด แม้ข้าวอินทรีย์ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนศูนย์ข้าวอุ่มแสงจะขายดีไม่มีปัญหาเรื่องตลาด เป็นที่ต้องการสูงในตลาดโลก จนผลิตไม่ทันกับความต้องการ แต่การขายข้าวสารยังให้มูลค่าผลตอบแทนน้อยกว่า เมื่อเทียบกับผลิตภัณฑ์แปรรูปจากข้าว ทางกลุ่มจึงหันมาศึกษาวิจัยเรื่องการแปรรูปข้าวเพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้าข้าวอย่างจริงจังและพัฒนาช่องทางตลาดไปพร้อม ๆ กัน โดยได้รับการสนับสนุนด้านวิชาการเรื่องการแปรรูปข้าวจากหน่วยงานภาครัฐและสถาบันการศึกษาต่าง ๆ จนพัฒนาผลิตภัณฑ์แปรรูปจากข้าวได้หลายสิบรายการ ยกตัวอย่างเช่น ข้าวอินทรีย์แปรรูป แป้งจากจมูกข้าวกล้องงอก จมูกข้าวกล้องงอกพร้อมดื่ม ไอศกรีมข้าวกล้องงอก ขนมที่ทำจากข้าวกล้องงอก เป็นต้น

จากข้อคิดดีๆ ที่ลุงบุญมี ได้มาเล่าถึงเบื้องหลังความสำเร็จ และถ่ายทอดประสบการณ์ในการเปลี่ยนทุ่งนาให้เป็นเกษตรอินทรีย์และสามารถส่งออกข้าว และผลิตภัณฑ์ต่างๆที่เกิดขึ้นมากมาย รวมถึงเปลี่ยนวิธีคิด มุมมองของเกษตรกรในกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ชาวบ้าน รวมถึงเป็นหนึ่งต้นแบบของชาวนา ที่พลิกผันให้ทุ่งกุลากลายเป็นผืนนาเกษตรอินทรีย์ ได้อย่างประสบความสำเร็จ

ใครที่สนใจเรื่องราวของลุงบุญมีและกูรูท่านอื่น ๆ สามารถเข้าไปสมัครเรียนได้ที่ https://e-academy.ditp.go.th/theguru/ และสามารถติดตามข้อมูลข่าวสารของโครงการหรือกิจกรรมอื่นๆ ของสถาบันพัฒนาผู้ประกอบการการค้ายุคใหม่(NEA)ได้ที่ nea.ditp.go.th หรือ www.ditp.go.th หรือ www.facebook.com/nea.ditp หรือ สายตรงการค้าระหว่างประเทศ 1169