ปัจจุบันการทำธุรกิจแฟรนไชส์ กำลังขยายตัวและเป็นที่สนใจมากของผู้ประกอบการในยุคปัจจุบัน และในปัจจุบันธุรกิจแฟรนไซส์มีมากมายและมีจำนวนมากที่ประสบความสำเร็จ แต่เจ้าของธุรกิจไม่รู้จะเริ่มต้นอย่างไรและต้องดำเนินการจดทะเบียนอะไรบ้าง ดังนั้นเรามาดูขั้นตอนการจดทะเบียนอย่างไรบ้าง
1.จดทะเบียนเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ
สิ่งสำคัญในการทำธุรกิจแฟรนไชส์ คือ เครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ เพราะถ้าเราเป็นเจ้าของธุรกิจได้ทำสัญญาแฟรนไชส์กับแฟรนไชส์ซี ทำให้เครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการของเราได้ถูกซื้อไปโดยแฟรนไชส์ซี โดยอยู่ภายใต้การบริหารระบบแฟรนไชส์ของเรา แต่ถ้าเราผู้เป็นเจ้าของแฟรนไชส์ไม่ได้จดทะเบียนเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการเอาไว้ก่อนล่วงหน้า
เครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการเรามีโอกาสที่จะถูกลอกเลียนแบบได้ หรือถูกชิงตัดหน้าไปจดทะเบียนก่อนเราก็เป็นได้ ดังนั้นการที่นำธุรกิจเข้าสู่ระบบแฟรนไชส์ อย่างแรกที่เราจะต้องทำคือต้องไปจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการไว้ก่อน กับกรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ ซึ่งเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการนั้นไม่เหมือนกัน
- เครื่องหมายการค้าคือสินค้าที่จับต้องได้เป็นชิ้นๆหรือสิ่งของที่มีตัวตน
- เครื่องหมายบริการคือเครื่องหมายใช้กับธุรกิจบริการ เช่น สัญลักษณ์ของสายการบิน เป็นต้น
เมื่อเราต้องจดทะเบียนสัญลักษณ์สินค้าต้องระบุให้ชัดเจนว่าจะให้เป็นเครื่องหมายการค้า หรือเครื่องหมายบริการ คำขอจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ แต่เราต้องระบุให้ชัดว่าจะให้เป็นเครื่องหมายอะไร ในแบบฟอร์มจะให้เราระบุว่าสิ่งที่เราจะจะทะเบียนคืออะไร ถ้าเราคิดว่าจะให้ทำหน้าที่ทั้งสองอย่าง ต้องจดเป็น 2 ใบคำขอ คำขอหนึ่งจดเป็นเครื่องหมายการค้า อีกคำขอเป็นเครื่องหมายบริการ ถึงแม้ว่ารูปของทั้งเครื่องเหมือหมายนั้นจะเหมือนกันก็ตาม และต้องมีการเสียเสียค่าธรรมเนียมแยกกัน
ลักษณะของเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ ที่เราจดทะเบียนได้นั้น ต้องมีความแตกต่างจากเครื่องหมายสินค้าคนอื่น และไม่เป็นเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ ที่คนอื่นจดทะเบียนไว้ก่อนหน้าแล้ว โดยเราต้องใช้บริการตรวจค้นเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ ก่อนยื่นคำขอจดทะเบียน โดยนำรูปเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ ที่จะจดทะเบียนไปติดต่อของตรวจค้นด้วยตนเอง ที่ศูนย์บริการจดทะเบียนทรัพย์สินทางปัญญา ชั้น 3 กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ หรือทางอินเทอร์เน็ตก็ได้
2.จดสัญญาอนุญาตให้ใช้เครื่องหมายการค้าและบริการ
สัญญาอนุญาตให้ใช้เครื่องหมายการค้าเครื่องหมายบริการ คือ สัญญาเป็นหนังสือที่เจ้าของเครื่องหมายการค้าเครื่องหมายบริการได้ตามที่จดทะเบียนเอาไว้ และอนุญาตให้บุคคลอื่นใช้เครื่องหมายการค้าและบริการของเรา สำหรับสินค้าและบริการที่ได้จดทะเบียนไว้ทั้งหมดหรือบางอย่างก็ได้ โดยคำขอจดทะเบียนนั้นต้องแสดงรายละเอียดที่สำคัญดังต่อไปนี้
- เงื่อนไขหรือข้อกำหนดระหว่างเจ้าของเครื่องหมายการค้าและบริการนั้นๆ และผู้ขอจดทะเบียนเป็นผู้ได้รับอนุญาตที่ทำให้เจ้าของเครื่องหมายการค้าเครื่องหมายบริการนั้นจะสามารถควบคุมคุณภาพสินค้าและบริการของผู้ขอจดทะเบียนเป็นผู้ได้รับอนุญาตได้อย่างแท้จริง
- สินค้าและบริการที่ได้รับอนุญาตให้ใช้เครื่องหมายการค้าและบริการนั้น ซึ่งผู้ซื้อแฟรนไชส์อาจสั่งซื้อที่อื่น หรือจากเจ้าของแฟรนไชส์ แล้วแต่ว่าทั้ง 2 จะตกลงกัน แยกแยะออกมาว่าเป็นสินค้าและบริการอะไรบ้าง
- ผู้ขอจดทะเบียนเป็นผู้ได้รับอนุญาตมีสิทธิใช้เครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการนั้นแต่ผู้เดียว หรือเจ้าของเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ อาจอนุญาตให้บุคคลอื่นใช้เครื่องหมายเหล่านั้นอีกได้ อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันได้มีร่างกฎหมายใหม่เกี่ยวกับการจดสัญญาอนุญาตให้ใช้เครื่องหมายทั้งสองออกมาแล้ว ซึ่งต่อไปอาจจะไม่ต้องจดทะเบียน แต่เปลี่ยนเป็นแจ้งต่อนายทะเบียนให้ทราบแทน
3.จดทะเบียนแฟรนไชส์
การทำธุรกิจแฟรนไชส์ในปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายกำหนดว่า ต้องจดทะเบียนแฟรนไชส์ แฟรนไชส์ซอกับแฟรนไชส์ซี การทำสัญญาลงนามกันไว้ทั้งสองฝ่ายและปฏิบัติต่อกันเหมือนสัญญาต่างตอบแทน แฟรนไชส์ซอมีหน้าที่สอนการทำธุรกิจให้แฟรนไชส์ซี ผู้ซื้อจ่ายเงินให้เป็นค่าแฟรนไชส์ฟี ซึ่งเราจะอ้างอิงจากร่างกฎหมายพระราชบัญญัติการประกอบธุรกิจแฟรนไชส์
เมื่อเรารู้แล้วว่าธุรกิจที่ทำอยู่นั้นสามารถทำเป็นแฟรนไชส์ได้ และหากคิดจะทำเป็นแฟรนไชส์เพื่อขยายตัวทางธุรกิจ เราจำเป็นต้องรีบไปจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ และจดสัญญาอนุญาตใช้เครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ ก่อนเป็นอันดับแรก เพราะเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ ถือเป็นหัวใจสำคัญของธุรกิจที่จะทำให้ลูกค้าจดจำแบรนด์ของเราได้เป็นอย่างดี
สัญญาการอนุญาตให้ใช้เครื่องหมายการค้าและบริการต้องมีรายละเอียดดังต่อไปนี้คือ
- สัญญาอนุญาตให้ใช้เครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการต้องระบุให้ชัดเจนว่าได้อนุญาตให้ใช้เครื่องหมายการค้ากับสินค้าหรือกับบริการอะไรที่ได้จดทะเบียนไว้
- สัญญาอนุญาตให้ใช้เครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการต้องระบุในสัญญาให้ชัดเจนว่าแฟรนไซส์ซอจะอนุญาตให้ผู้รับอนุญาตใช้เครื่องหมายนั้นได้เพียงผู้เดียวหรือว่าแฟรนไซส์ซอยังสามารถอนุญาตให้คนอื่นใช้ได้อีก
- สัญญาอนุญาตให้ใช้เครื่องหมายการค้า ต้องมีข้อกำหนดของการควบคุมคุณภาพของสินค้าหรือบริการนั้นว่าผู้รับอนุญาตต้องผลิตสินค้าหรือทำบริการให้มีคุณภาพตามมาตรฐานของแฟรนไซส์ซอของเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการ โดยเจ้าของเครื่องหมายการค้าและเครื่องหมายบริการสามารถควบคุมคุณภาพได้อย่างเต็มที่
